De ziekte van Crohn is een chronische ontsteking die alle delen van het maagdarmstelsel kan treffen (in theorie van de mond tot de aars). Chronisch omdat het een aandoening is die vaak (maar zeker niet altijd) sluimerend begint en een langdurig, wisselend verloop kent. Vaak worden ook de diepere delen van de darmwand aangetast.
Colitis ulcerosa treft alleen de dikke darm. Het betekent letterlijk ontsteking van de dikke darm met vorming van zweren. De ontsteking beperkt zich meestal tot het slijmvlies, de meest oppervlakkige laag van de darm.
Meer info over het IBD-centrum
Symptomen
Symptomen bij de ziekte van Crohn
Deze klachten worden sterk bepaald door de plaats waar het maagdarmstelsel is aangetast. Bij elke patiënt bevindt de ziekte zich op welbepaalde plaatsen en dit verandert meestal erg weinig in de loop der jaren. De belangrijkste klachten:
(krampachtige) buikpijn
diarree
misselijkheid
gewichtsverlies
verminderde eetlust
Symptomen bij colitis ulcerosa
Bloed-, slijm- of etterverlies bij of op de stoelgang. Vaak kan de stoelgang niet lang worden uitgesteld, is er een valse drang om stoelgang te maken en is er een gestoord gevoel zodat de patiënt moeilijk onderscheid kan maken tussen een windje, vocht of stoelgang. Als er een langer stuk dikke darm is aangetast treedt er vaak diarree op.
Bij beide aandoeningen kan de patiënt ook last hebben van symptomen buiten de darmen, zoals gewrichtspijn, huiduitslag, oogontstekingen en leveraandoeningen.
Oorzaak
Hoewel intensief onderzoek al veel nieuwe inzichten heeft gebracht is de precieze oorzaak van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa nog steeds niet bekend.
Er is vermoedelijk een wisselwerking tussen
een erfelijke aanleg,
een zekere gevoeligheid om de ziekte te krijgen
bepaalde nog onvoldoende bekende omgevingsfactoren
mogelijke infecties.
De letsels in de darm zelf zijn het gevolg van een ongecontroleerd ontstekingsproces. Verder onderzoek zal hopelijk toelaten de nog ontbrekende stukken van deze ingewikkelde puzzel te vinden.
Onderzoeken
Bij een eerste gesprek stelt de maag-darm-leverarts je vragen om het klachtenpatroon in beeld te brengen. Hij onderzoekt je, meet je bloeddruk en controleert je lichaamsgewicht. Er kunnen ook aanvullende onderzoeken gebeuren.
Bloedonderzoek
Het bloed wordt onderzocht op enkele parameters zoals eventuele ontsteking, bloedarmoede, vitaminetekorten. Wanneer je in behandeling bent, kan je bloed worden onderzocht op eventuele nevenwerking van medicatie.
Onderzoek van de stoelgang
Dit onderzoek gaat na of er sprake is van een virale of bacteriële infectie.
Er kan ook calprotectine worden onderzocht. Dit is een eiwit dat verhoogd is bij ontsteking en info biedt over de graad van ontsteking. Bepaalde medicatie kan deze test echter verstoren. Bijvoorbeeld Ibuprofen®, Brufen®, Nurofen®.. Deze geneesmiddelen zijn zogenaamde NSAID’s (Niet Steroidale Anti Inflammatory Drugs), of ontstekingsremmende geneesmiddelen. Deze groep van medicijnen verstoren niet enkel de test, maar worden ook afgeraden bij patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, omdat zij een negatieve invloed hebben op het maag-darmslijmvlies.
Een onderzoek naar calprotectine wordt nog niet terugbetaald door het ziekenfonds. Het lab in het ziekenhuis rekent u hiervoor 34,47 euro aan.
Endoscopisch onderzoek of coloscopie
Een coloscopie is een endoscopisch onderzoek van de dikke darm. Daarbij wordt ook het laatste deel van de dunne darm onderzocht. Met een dunne, soepele buis, die langs de anus wordt binnengebracht, wordt de binnenkant van de darm bekeken. Tijdens het onderzoek kunnen er biopten (stukjes weefsel) worden afgenomen die microscopisch worden onderzocht. Dit kan ons meer informatie geven over de ziekte en ons helpen om de diagnose te stellen.
Om het onderzoek vlot te laten verlopen, is er een grondige reiniging van de darmen nodig.
Er is ook een onderzoek mogelijk van het laatste deel van de dikke darm. Bij beperkte
vormen van colitis ulcerosa volstaat dit onderzoek meestal. Hiervoor is vaak geen voorbereiding nodig of soms een klein lavement dat kan worden toegediend net voor het onderzoek.
Radiologisch onderzoek
CT-enterografie
Dit is een goed aanvullend onderzoek om ook de dunne darm in beeld te brengen. Deze is namelijk meterslang en moeilijk tot haast onmogelijk te bereiken met de endoscoop. De CT kan ons ook meer informatie geven over eventuele verwikkelingen buiten de darm.NMR
Tijdens dit NMR-onderzoek worden er via radiogolven beelden gemaakt van de buik en wordt er gekeken of de dunne darm is aangetast en in welke mate. Ook aantasting van de dikke darm kan worden gezien. Het voordeel van dit onderzoek is dat de hele darmwand beoordeeld kan worden en ook veranderingen in het vetweefsel eromheen (bijvoorbeeld collecties – fistels).Echografisch onderzoek
De arts kan ook vragen om een echo om een diagnose te kunnen stellen.
Behandelingen
De behandeling bij chronische ontsteking van de darm is erop gericht om de ontsteking te onderdrukken, complicaties te voorkomen en de ziekte terug te dringen. Dit is het geval als er geruime tijd geen klachten of symptomen zijn en onderzoek, bijvoorbeeld in het lab, de inactiviteit ook kan aantonen.
Medicatie
De behandeling bestaat meestal uit medicatie. Voor de behandeling van chronische darmziekten bestaan er echter geen duidelijke eenvormige standaardbehandelingen. De behandeling is maatwerk. Voor elke patiënt kan de behandeling verschillen. Globaal kunnen we de medicatie onderverdelen in twee groepen.
Medicatie die gebruikt wordt tijdens een acuut moment van actieve ziekte (om een opstoot onder controle te brengen)
Medicatie als onderhoudsbehandeling (om de ziekte onder controle te houden).
Enkele veel gebruikte medicijnen
Budesonide (Entocort, Budenofalk)
Clipper
Medrol
5-ASA (Pentasa, Colitofalk, Claversal)
Azathioprine (Imuran) en 6-mercaptopurine (Purinethol)
Methotrexate (Ledertrexate)
Infliximab (Remsima)
Adalimumab (Humira)
Golimumab (Simponi)
Anti-TNF
Infliximab (Inflectra Remsima)
Adalimumab (Humira)
Golimumab (Simponi )
Antimigratie (Entyvio)
Operatie
Als je onvoldoende reageert op medicatie of als er zich complicaties voordoen, kan een operatie nodig zijn. Dan wordt een patiënt in overleg, doorverwezen naar de dienst chirurgie
Behandeling in het kader van wetenschappelijk onderzoek
Meer info vind je hier
Vaccinatie
Patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa worden aangeraden om zich te laten vaccineren tegen de griep, zeker patiënten die onder afweeronderdrukkende medicatie staan. Naast een goede conditie is vaccinatie de meest effectieve methode om jou en je omgeving te beschermen tegen een griepinfectie. De vaccinatie zelf heeft geen invloed op de activiteit van je ziekte.
Patiënten die behandeld worden met Infleximab Inflectra, Remsima, Humira, Simponi, of Entyvio krijgen hun vaccin het best enkele dagen (3 tot 5) voor toediening van medicatie.